Moje dziecko nie jest grzeczne. A Twoje?

Grzeczny i niegrzeczny to prawdopodobnie przymiotniki najczęściej używane do określenia najmłodszych. Czytałam o eksperymencie, gdzie dzieci w wieku przedszkolnym na pytanie “jaki jesteś” najczęściej odpowiadały właśnie “grzeczny” lub rzadziej “niegrzeczny”. To dość zabawne, bo kilkoro dorosłych, zapytanych przeze mnie osób, co DOKŁADNIE ich zdaniem oznaczają te dwa słowa, podają bardzo różniące się od siebie odpowiedzi.

Grzeczny, czyli jaki? Słuchający się starszych. Podporządkowany. Spokojny. Postępujący zgodnie z przyjętymi zasadami i normami. Niesprawiający kłopotu. Gdyby wszystkie te odpowiedzi sprowadzić do wspólnego mianownika – chyba najbliżej znaczeniowo plasuje się POSŁUSZNY.

Dzieci grzeczne są lubiane, bo nie sprawiają problemów. Dziecko grzeczne nie rzuci się na podłogę w sklepie, nie podrze spodni wspinając się na drzewo, zje cały obiad, jest ciche i spokojne. Zajmie się sobą na tak długo, jak wymaga tego sytuacja. Nie ucieknie na ulicy, nie zaczepia obcych, dużo się uśmiecha. Nie ma napadów złości, a już na pewno nie publicznie. Nie dostaje histerii w supermarkecie, a decyzje rodziców/opiekunów przyjmuje z entuzjazmem, a przynajmniej uśmiechem. Aha…

I teraz wyznanie: moje dzieci nie są grzeczne. Nie są posłuszne. Nawet nie staram się, aby takie były. W ogóle. Powiem więcej – jestem szczególnie dumna z siebie, że umiem powstrzymać się od “ugrzeczniania” moich dzieci. Nie, nie oszalałam. Praktycznie każdy dorosły jest w stanie zdominować i podporządkować sobie dziecko – mamy cały arsenał kar i nagród, a nade wszystko mamy małą istotę, która bardzo chce zasłużyć na naszą pochwałę, uwagę, uśmiech. Skoro zatem to nie jest wcale takie trudne, dlaczego nie staram się, aby moje dziecko mi się podporządkowało?

Otóż dlatego, że zamarzyło mi się, aby Leon i Mila byli twórczymi, niepokornymi i asertywnymi ludźmi. Aby potrafili bronić swojego zdania, byli otwarci na nowości i eksperymenty, aby szukali swoich odpowiedzi. Nie obawiali się odróżniać od innych. Aby zasilili szczupłe ostatnimi czasy w tym kraju grono nonkonformistów. Aby stać ich było, jeśli tylko zechcą i poczują się na siłach, zostać liderami, wyjść do przodu i nigdy nie bać się walczyć o swoje zdanie.

Wiem, że wiele osób podpisze się pod powyższymi słowami, nie jestem oryginalna, nie tylko ja chcę tego dla swoich dzieci. Dlatego ten tekst, dlatego piszę o tym, bo chcę zwrócić Waszą uwagę na rzecz być może dla niektórych oczywistą – ucząc, wymagając posłuszeństwa, czyli tej tytułowej grzeczności, jasne – ułatwiamy sobie życie. Zaoszczędzimy sobie spojrzeń pełnych politowania, kiedy dziecko “robi z nami co chce”. Będzie prościej, będzie bardziej sympatycznie, z pewnością nieraz usłyszymy pochwałę tłumu, jak dobrze wychowaliśmy dziecko. Jednak chcę uświadomić Wam, że to droga na skróty. Że ucząc grzeczności, podporządkowania się i równania do średniej – tworzymy bezrefleksyjnych, uległych dorosłych.

Chodziłam kiedyś na zajęcia z ceramiki. Na początku spotkania, każdy z nas dostawał spory kawałek gliny. Nie mieliśmy wyznaczonego tematu, to, co powstanie dyktowała nam wyobraźnia. Tym, którzy nigdy w glinie nie pracowali, napiszę, że aby dało się coś z niej ukształtować, trzeba ją “wyrobić”, dopiero wtedy staje się plastyczna. I przez pierwsze kilka minut zajęć każdy ugniatał i ogrzewał w dłoniach swój kawałek. Jednak wiecie co? Gdy trafiał w nasze ręce, on już nie był kawałkiem gliny, bezkształtną masą. Był dzbankiem, słoniem, świecznikiem. Był tym, co my wymarzyliśmy dla niego. Jasne, wizualnie każdy z uczestników miał w swoich rękach błotnistą kupkę. Dla kogoś z zewnątrz – bardzo podobne, czy wręcz identyczne, kawałki gliny. Jednak dla nas, twórców, nasz glina była już w procesie “stawania się” dzbankiem.

Tak samo jest z dziećmi. Nie kiedyś. Teraz, właśnie dziś, moje i Twoje dziecko jest w procesie stawania się dorosłym. Każdy dzień, każde wypowiedziane do niego słowo wpływa na to, jakim człowiekiem będzie jutro i za 10 lat. Łatwo zapomnieć, że mała Ola, którą tulimy do snu, już całkiem niedługo będzie Aleksandrą, która wyruszy na podbój świata. A kilkuletni Staś – Stanisławem. I tylko od nas zależy czy będą mieli odwagę pójść tam, gdzie będą chcieli, sięgać po swoje marzenia i bronić własnego zdania!

Oczywiście – mamy w domu granice, bardzo dużo rozmawiamy o tym, co jest niebezpieczne, czego nie chcę ja czy Tomek. Jednak równie ważne jest dla nas to, czego nie chce Leon. Rozmawiamy, znaczy, że ja też słucham. Wspólnie pracujemy nad rozwiązaniami, które będą akceptowalne dla obu stron. A moją naczelną zasadą jest nieprzeszkadzanie, jeśli nie ma takiej absolutnej konieczności, dziecku w byciu dzieckiem…

Jeśli zainteresował Was ten temat, dużo i pięknie pisze o tym mój ukochany Jesper Juul – europejski autorytet w dziedzinie wychowania, który twierdzi że “dzieci wcale nie muszą być grzeczne. Powinny natomiast mieć zdrowe poczucie własnej wartości, wierzyć w swoje siły i nawiązywać dobre relacje z innymi. Stopniowo powinny także uczyć się odpowiedzialności za siebie a w razie potrzeby także za innych”.

Tu link do książki, nad którą ostatnio spędzam wieczory. I choć jest w sumie cieniutka, to jej mądrość odkrywam wciąż na nowo od kilku tygodni.

Bardzo jestem ciekawa Waszego zdania na ten temat, moi Mili. A póki co, uciekam być… niegrzeczna! :P